Referuar në ligj nr. 7895, Datë 27.1.1995 “KODI PENAL I REPUBLIKËS SË SHQIPËRISË” I NDRYSHUAR
Mashtrimi kompjuterik Futja, ndryshimi, fshirja ose heqja e të dhënave kompjuterike apo ndërhyrja në funksionimin e një sistemi kompjuterik, me qëllim për t’i siguruar vetes apo të tretëve, me mashtrim, një përfitim ekonomik të padrejtë apo për t’i shkaktuar një të treti pakësimin e pasurisë, dënohen me burgim nga gjashtë muaj deri në gjashtë vjet. Po kjo vepër, kur kryhet në bashkëpunim, në dëm të disa personave, më shumë se një herë ose kur ka sjellë pasoja të rënda materiale, dënohet me burgim nga pesë deri në pesëmbëdhjetë vjet.
- Mashtrimi kompjuterik
Mashtrimi kompjuterik i referohet çdo aktiviteti të paligjshëm që përfshin përdorimin e një kompjuteri, pajisje elektronike mobile ose rrjeti, zakonisht për të marrë informacione të ndjeshme ose konfidenciale ose për të shkaktuar dëme në një sistem kompjuterik. Shembuj të mashtrimit kompjuterik përfshijnë vjedhjen e identitetit, mashtrimet e phishing, hakerimin dhe sulmet e malware. (Nënkuptimi i phishing dhe malware i gjen në informacionin sensibilizues)
- Vjedhje e indetitetit
Vjedhja e identitetit ndodh kur një mashtrues vjedh informacione personale si numri i Sigurimeve Shoqërore, numrin e kartës së ID dhe zotëron të dhëna të tjera lehtësisht indetifikuese (të dhënat personale1 (gjeneralitet, banimi, etj) ose detajet e kartës së kreditit dhe i përdor ato për të kryer mashtrime. Kjo mund të bëhet përmes mashtrimeve phishing, ku një mashtrues dërgon një email ose mesazh që duket sikur është nga një kompani ose organizatë legjitime dhe i kërkon marrësit të japë informacione të ndjeshme.
- Hakerimi
Hakerimi i referohet aksesit të paautorizuar të një kompjuteri, pajisje elektronike mobile ose sistemi të rrjetit. Kjo mund të bëhet përmes shfrytëzimit të dobësive në sigurinë e sistemit, të tilla si hamendja e fjalëkalimeve (gjetja e fjalëkalimit) ose shfrytëzimi i dobësive në softuer. Procesi i hakerimit dhe sulemeve kiberenetike në ditët e sotme gjenden në çdo kohë. Sfida e zhvillimeve teknologjike dhe siguria e tyre zhvillohen paralelisht duke u shoqëruar me kërkesa të reja, legjislacione dhe ndryshime të metodologjive të proceseve. Ndaj sot ndërgjegjësimi dhe forcimi i proceseve dhe legjislacionit janë pjesë e domosdoshme të zhvillimeve teknologjike.
Sulmet malware përfshijnë instalimin e softuerit me qëllim të keq në një kompjuter ose sistem rrjeti. Ky softuer mund të përdoret për të vjedhur informacione të ndjeshme, si fjalëkalime dhe të dhëna financiare, ose për të marrë kontrollin e sistemit dhe për të shkaktuar dëme
Sulmet Ransomware, të njohura ndryshe si programet apo skriptet e hakimit të të dhënave me përshkrimin RANSOMWARE bllokojnë në tërësi mjedisin e punës në kompjuterin e personit të sulmuar duke kryer enkriptimin e të dhënave, dhe mbi-vendosin në pamje të parë të mjedisit të punës një dritare dialogu me të dhëna mbi instruksionet e pagesës (zakonisht nëpërmjet mënyrave të pa-gjurmueshme të pagesave siç ështa përdorimi i crypto-currency, psh. BitCoin) në mënyrë që këto të dhëna të de-kriptohen.
Të dhënat në masën 99% janë të pa-rikuperueshme.
Pavarësisht përpjekjeve për të mbrojtur rrjetin kompjuterik, njësitë kompjuterike të punës apo postën elektronike institucionale dhe shkëmbimin e informacionit, ky është një nga momentet më të vështira për personel i TI për të ndihmuar në zgjidhjen e problematikës.
Ndaj kërkohet vëmendja dhe vigjilenca të shtuar e individitëve, pesronelit të cilët punojnë në institucione, korporata gjatë angazhimit në mjediset e punës, që kanë qasje në internet, me të dhëna të përpunuara nëpërmjet kompjuterit si edhe e grupmoshave të ndryshme në pajisjet e tyre personale.
Në përgjithësi, mashtrimi kompjuterik është një krim i rëndë që mund të ketë pasoja të rëndësishme për individët dhe organizatat. Është e rëndësishme të ndërmerrni hapa për të mbrojtur informacionin tuaj personal dhe të ndjeshëm në internet, si p.sh. përdorimi i fjalëkalimeve të forta, shmangia e emaileve ose mesazheve të dyshimta dhe mbajtja e softuerit tuaj të përditësuar.
____________________________________________________________________________________
Të dhëna personale1, referohu në ligjin https://www.idp.al/wp-content/uploads/2020/03/Ligj_Nr.9887_dat%C3%AB_10.3.2008_i_ndryshuar.pdf
G.K
